🐿️ Wiersz O Zachowaniu Się Przy Stole Tekst

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki. •. Oto usta już zamkniona Anonimowy. XV wiek. Oto usta już zamkniona, Czso wczora o pieniądze się targowała. Już na marach milcząc leży, Czso nabywając jimienia Przestępował zakon Boży. K niemu bracstwo zbirają, A przyjaciele się o jimienie targają, A dziatki żałosno płaczą, Poki na oćca Będą ji wszytki miłować. I kromie oczu dziękować. Ja was chwale, panny, panie, Iż przed wami nics lepszego nie; Boć paniami stoji wiesiele, Jego jest na świecie wiele. I od nich wszytkę dobroć mamy, Jedno na to sami dbajmy. Wiersz Słoty to pierwszy w historii polskiej (nie tylko literatury) kultury utwór poświęcony zasadom savoir vivre, czyli zasad dobrego zachowania. Dotyczy, jak wskazuje tytuł, obyczaju zachowania się przy stole. dzieło składa się z 568 wyrazów i 114 wersów. Jest to wiersz średniowieczny stychiczny. Adam Mickiewicz Medaliony Medaliony problematyka O zachowaniu się przy stole Przecław Słota Przy torze kolejowym Tadeusz Borowski Zofia Nałkowska Zofia Nałkowska Medaliony poleca 85 % Język polski Sofokles należy do grona trzech najwybitniejszych dramaturgów greckich, obok Ajschylosa i Eurypidesa. Tragedia "Antygona" opiera się na micie dotyczącym dynastii tebańskiej, bohaterką tytułową jest nieszczęsna córka Edypa. Ojciec Antygony nieświadomie stał się ojcobójcą i wstąpił w związek kazirodczy ze swą matką, za co - z Rozmowa z kamieniem - interpretacja i analiza wiersza. Wiersz pochodzi z tomu „Sól” wydanego w 1962 roku. Utwór, zbudowany na zasadzie dialogu, jest rozważaniem na temat możliwości poznania świata. Można wyodrębnić w nim sześć części zaczynających się od słów: „Pukam do drzwi kamienia”, po których następuje prośba o Nie bez powodu najstarszym znanym utworem świeckim w języku polskim jest wiersz „O zachowaniu się przy stole” Przecława Słoty. On był pierwszy, ale od czasów średniowiecza napisano wiele książek i poradników o tym, jak jeść, jak układać sztućce, w jakiej kolejności siadać do stołu i które utensylia stosować do jakich Drugi z tekstów to fragment nauki Podkomorzego i Sędziego o grzeczności, który zamieszczony jest w I księdze "Pana Tadeusza" Adama Mickiewicza. Wiersz "O zachowaniu się przy stole" mówi nam o zasadach odpowiedniego zachowania się na uczcie osób, pochodzących z różnych warstw społecznych. Na początku utworu autor zwraca się do Autor: Jan Kochanowski. Gatunek: tren – powstał już w starożytności, śpiewano go wtedy przy łożu zmarłego. Był wtedy pieśnią lamentacyjną o charakterze elegijnym. Utwór wyrażał żal po czyjejś śmierci. Opisywano czyny, zasługi i zalety osoby zmarłej, ukazują pustkę która po niej zostaje a także poszukiwanie pocieszenia. Zabawa na powitanie „Miło zacznij nowy dzień i uśmiechnij do mnie się, klaśnij w ręce raz i dwa, usiądź w kole tak jak ja” ( śpiewamy na melodię „W murowanej piwnicy” ). 2. Wiersz pt. "Dobre zwyczaje". Dzieci przypominają sobie "czarodziejskie słowa" deklamując wspólnie znany już im wiersz pt. "Dobre zwyczaje". Styl ubierania się, zachowanie się przy stole czy sposób bycia w różnych sytuacjach komunikacyjnych są przejawem znajomości zasad grzeczności lub savoir‑vivre’u savoir‑vivre’u. Grzeczność wyraża się również za pomocą języka, często zupełnie nieświadomie, np. w takich zwrotach, jak: „dzień dobry”, „do widzenia GAWĘDA O ZACHOWANIU SIĘ PRZY STOLE – w zabytkowych wnętrzach zamku zaczniemy od wykładu, który będzie składał się z kilku etapów: • wstęp (historia kultury stołu, historia polskiej kuchni, tradycyje polskich świąt) • zachowanie się przy stole (jak siadać do stołu, jak jeść posiłek, jak pić napoje) xm7tZ. Numeracja własna. Czerwona czcionka: próba uwspółcześnienia. 1. Gospodnie, daj mi to wiedzieć, Boże daj mi natchnienie 2. Bych mogł o tem cso powiedzieć, Bym mógł opowiedzieć coś 3. O chlebowem stole. O chlebowym (związanym z chlebem, posiłkami) stole. 4. Zgarnie na się wszytko pole, Znajdzie się tam w wszystko, 5. Cso w sto[do]le i w tobole, Co pochodzi ze stodoły i torby (tobola – torba podróżna dawniej, tobół, tobołek – rzeczy związane w chustę) 6. Cso le na niwie zwięże, Co na polu (uprawnym, ziemi) wyrośnie, 7. To wszytko na stole lęże; To wszystko znajdzie się na stole; 8. Przetoć stoł wieliki świeboda, Dlatego stół jest bardzo szczodry (świeboda – szczodry pan, wolność) 9. Staje na nim piwo i woda, Stawiane jest na nim piwo i woda, 10. I k temu mięso i chleb, A z nimi mięso i chleb, 11. I wiele jinych potrzeb, I wiele innych potrzebnych rzeczy, 12. Podług dostatka tego, Według dostatku (możliwości) tego, 13. Kto le może dostać czego. Kto na co może sobie pozwolić. 14. Z jutra wiesioł nikt nie będzie, Z rana nikt nie będzie wesoły (nie jest) 15. Aliż gdy za stołem siędzie, Dopóki nie usiądzie za stołem (aliż – aż, że, dopóki nie, zanim by), 16. Toż wszego myślenia zbędzie; Przecież (każdego) wszystkich problemów się pozbędzie (ma pozbyć się) 17. A ma z pokojem sieść, I ze spokojem usiąść, 18. A przy tem się ma najeść. A następnie ma się najeść. 19. A mnogi idzie za stoł, A wielu idzie za stół, (siada do stołu) 20. Siędzie za nim jako woł, Usiądzie jak wół, 21. Jakoby w ziemię wetknął koł. Jak wbity w ziemię kołek. 22. Nie ma talerza karmieniu swemu, Nie ma talerza dla siebie, 23. Eżby ji ukrojił drugiemu, Ale innemu zabiera 24. A grabi się w misę przod, Wszystko grabi do swojej misy, 25. Iż mu miedźwno jako miod; Aby mu było słodko (miedźwno – miodowo, słodko); 26. Bogdaj mu zaległ usta wrzod! A niech takiemu wrzody zapełnią usta! 27. A je z mnogą twarzą cudną, Gdy je z kobietami, 28. A będzie mieć rękę brudną; I będzie miał brudne ręce (rękę); 29. Ana też ma k niemu rzecz obłudną. To one (ona) tego nie pochwalą (Ana – a ona, ale ona). 30. A pełna misę nadrobi Gdy ma nieporządek na w talerzu 31. Jako on, cso motyką robi. To wygląda brzydko jak praca motyczki. 32. Sięga w misę prze drugiego, Szuka w misie pomijając innych 33. Szukaję kęsa lubego, Szukając ulubionego kęsa, 34. Niedostojen nics dobrego. Nie pokazuje (nie zachowuje się poprawnie) nic dobrego. 35. Ano wżdy widzą, gdzie csny siedzi, Oto zawsze (wżdy – zawsze, jednak, przecież) wszyscy widzą, gdzie siedzi człowiek cnotliwy (csny), dobrze wychowany, 36. Każdy ji sługa nawiedzi, Każdy sługo go (ji) obsłuży, 37. Wszytko jego dobre sprawia, Lepiej się zachowuje wobec niego, 38. Lepsze misy przedeń stawia. Lepsze misy stawia przed nim. 39. Mnodzy na tem nics nie dadzą, Wielu postępuje inaczej, 40. Siędzie, gdzie go nie posadzą; Siada, gdzie nie powinien; 41. Chce się sam posadzić wyszej, Chce podkreślić swoje znaczenie, 42. Potem siędzie wielmi niżej. Potem siada bardzo (wielmi) nisko. 43. Mnogi jeszcze przed dźwirzmi będzie, Wielu jeszcze od drzwi woła, 44. Cso na jego miasto sędzie, Aby ustąpiono im miejsc, 45. An mu ma przez dzięki wstać; I każdy musi im ustąpić, 46. Lepiej by tego niechać. Lepiej tego nie robić. 47. Jest mnogi ubogi pan, Jest wielu ubogich panów (szlachty) 48. Cso będzie książętom znan Którzy są znani możnym książętom 49. I za dobrego wezwan. I godni ich towarzystawa. 50. Ten ma z prawem wyszej sieść, Należy im się zasiąść wyżej (u stołu) 51. Ma nań każdy włożyć cześć. Wszyscy powinni ich szanować. 52. Nie może być panic taki, Nie można się tak zachować, 53. Musi ji w tem poczcić wszaki; Muszą okazywać mu szacunek; 54. Bo czego wie doma chowany, Czego nie rozumie wychowany w domu (niedoświadczony) 55. To mu powie jeżdżały. To pouczy (nauczy) go obyty w świecie (znający zasady zachowania). 56. U wody się poczyna cześć; Od wody zaczyna się cześć (okazywanie szacunku) 57. Drzewiej, niż gdy siędą jeść, Zanim (wcześniej) zaczną jeść, 58. Tedy ją na ręce dają – Obmywają ręce – 59. Tu się więc starszy poznają, Tu więc można rozpoznać, 60. Przy tem się k stołu sadzają. Kto jest ważniejszy przy stole. 61. Za to się ma każdy wziąć, Tego każdy powinien przestrzegać, 62. Otłożywszy jedno swąć; Odłożyć swoją dumę na bok; 63. Mnodzy za to nics nie dbają, Wielu nie dba o te sprawy, 64. Iż jim o czci powiedają, Gdy mowa o szacunku, 65. Przy tem mnogiego ruszają. Wielu źle postępuje. 66. Kogo podle siebie ma, Przy kim siedzi, 67. Tego z rzeczą nagaba, Tego zaczepia i niepokoi, 68. Nie chce dobrej mowy dbać, Nie potrafi prowadzić rozmów, 69. Nic da drugiemu słuchać. Nie potrafi też słuchać. 70. Panny, na to się trzymajcie, Panny powinny uważać, 71. Małe kęsy przed się krajcie! Kroić i wkładać do ust małe kęsy! 72. Ukrawaj często a mało, Mają kroić często ale mało, 73. A jedz, byleć się jedno chciało. Jeść gdy są głodne. 74. Tako panna, jako pani Zarówno panna ja i pani (panienka i dama) 75. Ma to wiedzieć, cso się gani; Powinna wiedzieć, jak się zachować (co się gani – co jest złe, godne ukarania) 76. Lecz rycerz albo panoszą Ale rycerz czy służący (panosza – służący, giermek) 77. Czci żeńską twarz, toć przygłusza. Ma szanować panie, wyciszać się. 78. Cso masz na stole lepszego przed sobą, Co jest na stole dobrego do jedzenia, 79. Czci ją, iżby żyła z tobą: Mężczyzna powinien pani usłużyć: 80. Bo ktoć je chce sobie zachować, Bo kto będzie mile służył, 81. Będą ji wszytki miłować Zyska miłość wszystkich, 82. I kromie oczu dziękować. Będą na niego patrzeć z wdzięcznością. 83. Ja was chwale, panny, panie, Ja was chwalę panie, 84. Iż przed wami nics lepszego nie; Bo nie ma nic lepszego (godniejszego) od was; 85. Boć paniami stoji wiesiele, To dzięki wam jest radość, 86. Jego jest na świecie wiele. Jest go na świecie dużo. 87. I od nich wszytkę dobroć mamy, I od was samo dobro mamy 88. Jedno na to sami dbajmy. Musimy o to dbać. 89. I toć są źli, cso jim szkodzą, Są źli, którzy wam szkodzą, 90. Bo nas ku wszej czci przywodzą. I nas tego uczą (przywodzą – doprowadzają). 91. Kto nie wie, przecz by to było, Kto nie wie, dlaczego tak jest, 92. Ja mu powiem, ać mu miło. Ja mu powiem, aby wyjaśnić. 93. Kto koli csną matkę ma, Kto ma cnotliwą matkę (kto szanuje matkę) 94. S niej wszytkę cześć otrzyma, Z niej otrzyma cześć, (od niej przejmie godność, poważanie) 95. Prze nię mu nikt nie nagani. Z jej powodu nikt nie skrytykuje go (ona dobrze wychowała nas) 96. Tęć ma moc każda csna pani. Taką samą moc ma każda pani. 97. Przetoż je nam chwalić słusza, Dlatego należy je chwalić, 98. W kiem jeść koli dobra dusza, Jeśli w kimś jest dobro, 99. Boć jest korona csna pani, Bo jest pokorna cnotliwa pani (kobiety są pełne zalet) 100. Przepaść by mu, kto ją gani, Kto je krzywdzi, ten ma przepaść (zginąć) 101. Ot Matki Boże tę moc mają, Mają tę moc od Matki Boskiej, 102. Iż przeciw jim książęta wstają Że przed nimi książęta wstają (oddają im pokłon, honory) 103. I wielką jim chwałę dają. I nadają im chwałę (chwalą je) 104. Kto koli czci żeńską twarz, Kto szanuje (czci) kobiety, 105. Matko Boża, ji tym odarz: Temu Matko Boża obdarz (poszczęść): 106. Przymi ji za sługę swego, Przyjmij go za swego sługę, 107. Schowaj grzecha śmiertnego Zachowaj od grzechu pierworodnego 108. I też skończenia nagłego. I nagłej śmierci. 109. Przymicie to powiedanie Przyjmijcie to zdanie (o was, które powiedziałem) 110. Prze waszą cześć, panny, panie! Dla was cześć panny i panie! 111. Też, miły Gospodnie moj, Też, miły Panie (do Boga) mój, 112. Słota, grzeszny sługa twoj, Słota, grzeszny sługa twój, 113. Prosi za to twej miłości, Prosi o twoją miłość, 114. Udziel nam wszem swej radości. Amen. Udziel nam wszystkim swojej radości. Amen (niech się stanie). Dzieło „O zachowaniu się przy stole” zaczyna się inwokacją do Boga (Gospodzina) z prośbą, aby Pan natchnął poetę i ten mógł wyrazić to, co zamierza powiedzieć, a będzie mówił o zachowaniu się przy stole, miejscu spożywania posiłków (chleba). Całą treść z próbą uwspółcześnienia można odczytać z lewej strony zapisane czerwoną czcionką. A oto najważniejsze postulaty artysty dotyczące nie tylko zachowania przy stole, ale też oddawania szacunku kobietom: Na stole widać dostatek domu gospodarza, wszystko, co zebrał z pola i ogrodu. Jest tam też piwo i woda, a także mięso. Już od rana wszyscy siadają do stołu, aby się posilić, bo człowiek głodny nie jest szczęśliwy. Wielu zachowuje się niczym woły – bez kultury, już od wejścia krzycząc, że należy im się najlepsze miejsce. Nie biorą nowych talerzy, ale zabierają innym i wszystko co najlepsze na nie nakładają, zapominając, że nie są sami. Nie wolno mieć brudnych rąk. Na talerzu powinien być ład i porządek. Podczas nakładania na talerz należy cierpliwie czekać na swoją kolejkę, aby nie wyrywać innym półmisków. Zachowującego się kulturalnie, dobrego pana każdy sługa chętnie obsłuży, stawiając przed nim lepsze misy. Należy siadać w ustalonym dla siebie miejscu, im lepiej urodzeni i milsi książętom, tym bliżej nich mają zasiadać. Wszyscy przy stole powinni się szanować a obyci i doświadczeni w świecie mają pouczać pozostałych. Ucztowanie zaczyna się od wody – czyli od umycia rąk. Rozpoczynamy jeść dopiero wtedy, gdy zacznie jeść gospodarz lub najważniejsi goście. Nie wolno zaczepiać nieznajomych siedzących blisko i narzucać się im. Podczas uczty warto rozmawiać i prowadzić ciekawe konwersacje, wykazując się cierpliwością. Trzeba słuchać, gdy inni coś mówią. Panny powinny uważać na wielkość kęsów, jakie wkładają do ust. Mogą często kroić w małych ilościach. Jeść należy wówczas, gdy się jest głodnym. Nie wolno pannom krzyczeć i obrażać rycerzy czy służbę. Z kolei rycerze i służba mają się starać zaspokoić potrzeby pań. Mężczyźni powinni przy stole służyć paniom, aby zyskać ich sympatię i miłość. Od kobiet zależy najwięcej i dlatego należy je szanować tak, jak szanuje się własną matkę. Kto krzywdzi kobiety, powinien zginąć. Na przykładzie Matki Boskiej, przed którą nawet książęta wstają, tak też należy szanować wszystkie panie. Kto szanuje kobiety, temu Matka Boska da szczęście i powodzenie, zachowując go od nagłej śmierci. Utwór kończy się także inwokacją, prośbą do Boga, aby dał wszystkim radość. Prosi o to sam Słota, autor wiersza, który na koniec ujawnia swoje nazwisko. Czy wśród postulatów Słoty znajdują się uwagi aktualne dzisiaj? Temat na rozprawkę? Przecław Słota O zachowaniu się przy stole INFORMACJE WSTĘPNE W atmosferze kultury rycerskiej i miłości dworskiej rozwijała rozwijała się bujnie świecka liryka miłosna. Przodowała w tej dziedzinie Francja. W polskiej literaturze średniowiecznej nie ma pieśni miłosnych. Wprawdzie jeden z Piastowiczów - Henryk IV Probus tworzył wiersze miłosne, lecz pisał je po niemiecku. Jedynie kilka drobnych okruchów, wplecione w inne teksty piętnastowieczne, czasem nawet religijne, reprezentuje ten dział twórczości. Echa rycerskiego kultu kobiet docierały jednak do Polski. Świadectwem tego jest utwór O zachowaniu się przy stole.. Jego autor był szlachcicem z Gosławic w ziemi łęczyckiej, miał na imię Przecław, a w latach 1398 - 1400 pełnił obowiązki burgrabiego poznańskiego. Zmarł w 1419 roku. Wiersz O zachowaniu się przy stole składa się ze 115 wersów. Jest to najdawniejszy ze znanych nam wierszy obyczajowo-dydaktycznych. Autor dowodzi znajomości dworów wielmożów o obyczjów dworskich oraz biesiadnych na Zachodzie, które to obyczaje i wyższą kulturę będzie chciał rozpropagować wśród polaków. Utwór jest napisany wierszem zdaniowym, asylabicznym. Rytm jest nieregularny, podobnie jak rym. Wersy rymują się bowiem parzyście: aa,bb lub trójkowo: aaa,bbb. Czasem zachodzi połaczenie rymów parzystych z trójkowymi: aa,bbb. Wiersz O zachowaniu się przy stole możemy podzielić na odrębne części tematyczne. Utwór rozpoczyna się inwokacją, na którą składają się trzy pierwsze wersy: "Gospodnie, da mi to wiedzieć., Bych mógł o em cso powiedzieć, O chlebowym stole". Autor zwraca się w niej do Boga z prośbą o opiekę i natchnienie, aby twórca mógł dobrze spełnić swoje zadanie. Celem utworu am być wychwalenie zalet stołu, ale nie tylko. Tego dowiadujemy się jednak z kolejnych wersów utworu. Część druga to wersy 4 - 13. W nich autor ukazuje bogactwo "chlebowego stołu", jak wiele rzeczy może on pomieścić. Znaleźć można na nim plony z pola i ogrodu, wyroby ze zboża, wzystko co konieczne jest do wydania uczty: "Cso w stodole i w tobole, Cso le się na niwie zwięże, To wszystko na stole lęże". W trzeciej części autor wyjawia, czemu służy stół. Mówią o tym wersy 14-18. Oprócz tego, że stół gromadzi wszelkie dary do spożycia, łączy ludzi, wprowadza w atmosferę pokoju, karmi zebranych do syta. Następnie autor tworzy zręczną karykaturę ludzi zebranych wokół stołu, patrzy na nich bardzo krytycznie i ocenia właśnie z pozycji zaznajomionego z kulturą i obyczajowością dworską w Europie Zachodniej. Bardzo razi Słotę brak ogłady i nieznajomość zasad zachowania się przy stole. Zuważa, że wielu siada przy stole niczym zwierzę, to zastosował Słota porównanie do woła "siędzie za nim jako wół". Jeszcze inni garbią się tak, że prawie brodą dotykają misy. Rażą Słotę również brudne ręce, wybieranie dla siebie najlepszych kęsów, sięganie przez stół bez względu na obecność kobiet. Gani autor rubaszność i grubiaństwo polskich panów i rycerzy, wytyka ich wady. Nie poprzestaje jednak na tym i w kolejnej tematycznej części formułuje zasady średiowiecznego savior-vivre, ze szczególnym zwróceniem uwagi na postępowanie, zachowanie względem kobiet. Słota radzi kobietom, aby w trakcie posiłków dzieliły pokarm na małe części, zachowywały we wszystkim umiar. Rycerzom natomiat nakazuje, aby usługiwali niewiastom. Uważa, że kobiety są największym skarbem na świecie: "Ja was chwalę, panny, panie, Iżprzed wami nic lepszego nie". One są źródłem radości, wesela, dlatego należy je szanować i wychwalać ich zalety. Ten, kto gani niewiasty, sprowadza na siebie zgubę: "Boć jest korona czsna pani, Przepaść by mu, kto ją gani" Wiersz O zachowaniu się przy stole kończy modlitwa prośby. W niej autor wyjawia swe nazwisko i prosi Boga o udzielenie wszystkim ludziom radości i miłości. Bardzo ważnym przedmiotem w tym utworze jest stół. Wokół niego autor zgromadził wiele wyrazów określających go: "chlebowy, zgarnie wszystko dla siebie,jest tak ważny jak stodoła dla gospodarza czy tobół dla wędrowca, jest naczyniem dla owoców pola". Wyraz "stół" stał się podstawą pięknej metafory: "chlebowy stół". Przenośnia ta rodzi wiele skojarzeń, wśród których ważne są skojarzenia to ołtarz, miejsce składnia ofiary, która łączy ludzi. Inne skojarzenia , które pociąga za sobą analizowan metafora, interpretują "chlebowy stół" jako: - całość, istotę wszystkiego, wszystko, początek i koniec, - spichlerz, sakrbiec, źródło życia, - szczęście, wieczność. W kontekście religijnego rozumienia metafory "chlebowy stół" opisywana uczta może być zestawiona z Mszą Świętą bądź ucztą miłości, czyli Agape. Bliskie jest to kulturze i atmosferze średniowiecza, zwłaszcza że zarówno początek, jaki i koniec wiersza ma charakter modlitewny. Jest określoną prośbą skierowaną do Boga, prośbą o wysłuchanie modlitwy, opiekę i udzielenie daru radości. Wiersz kończy modlitewna formuła "Amen". Utwór Słoty pełnił funkcję moralizatorsko-dydaktyczną. Obok elementów karykatury zawiera bowiem konkretne wskazówki, napomina odbiorcę, pokazuje mu jak należy odpowiednio zachowywać się na dworze, w trakcie posiłków i zabawy. Służą temu czasowniki w trybie rozkazującym, który wywiera większy wpływ: trzymajcie, ukrywaj, dbajmy, przepaść by mu czyli niech zginie. Wszystkie użyte w tej części czasowniki służą przede wszystkim nakłanianiu i zachęcaniu do sięgania po właściwe wzorce zachowań obowiązujących na dworach średniowiecznych. W wierszu O zachowaniu się przy stole doskonale wyraża się złożoność i bogactwo kultury polskiego średniowiecza, współegzystencja elementów religijnych i świeckich, modlitwy i zabawy. Dobre zachowanie względem kobiet motywowane jest ze względów religijnych i rycerskich. W tym pierwszym aspekcie, kobietom należy się cześć i szacunek; tego między innymi dotyczy modlitwa kończąca utwór. Rycerska motywacja takego sposobu zachowania wiąże się z naśladowaniem wzorów zachodnio-europejskich, z wyborem damy serca, której należało się uwielbienie. Obraz obyczjów średniowiecznego rycerstwa polskiegodoskonale obrazuje nam powieść Henryka Sienkiewicza Krzyżacy. WIERSZ SŁOTY: O ZACHOWANIU SIĘ PRZY STOLE Gospodnie, daj mi to wiedzieć, Bych mogł o tem cso powiedzieć, O chlebowem stole. Zgarnie na się wszytko pole, Cso w sto[do]le i w tobole, Cso le na niwie zwięże, To wszytko na stole lęże; Przetoć stoł wieliki świeboda, Staje na nim piwo i woda, I k temu mięso i chleb, I wiele jinych potrzeb, Podług dostatka tego, Kto le może dostać czego. administrator Kategoria: Średniowiecze Odsłony: 4026 Kultura przy stole nie jest zrozumiała szczególnie dla dzieci. Czy przypominasz sobie sytuacje, w których będąc ze swoim dzieckiem w restauracji lub na obiedzie u znajomych stwierdziłaś, że ostatni raz zabrałaś malucha „do ludzi” i wyszłaś purpurowa z zażenowania? Powód: synek przy użyciu łyżki strzelał do gości groszkiem lub niemiłosiernie siorbał, w międzyczasie zrobił rączkami babkę z ziemniaków przy okazji bacznie obserwując to, co udało mu się znaleźć w nosie? Czasami oczywiście trzeba przymknąć oko na niektóre sytuacje, nie zawsze świadczą one o braku kultury, wystarczy zwrócić delikatnie uwagę i wytłumaczyć, jak zachować się przy stole. Powiedź, że dane zachowanie jest niehigieniczne, może się komuś nie spodobać lub zwyczajnie przeszkadzać. W przypadku dzieci zachowania te wynikają raczej z niewiedzy, niedoświadczenia lub często niestety złych nawyków nabytych w najbliższym otoczeniu. Jak nauczyć zachowania przy stole? Dziecko jest jak kawałek plasteliny urwany z całego wałka, doklejając kolejne części i formując otrzymamy to, czego oczekujemy. Formować i doklejać trzeba jednak z pewnym planem, delikatnością i precyzją, pamiętając, że czasami może sprawić nam trudność wymodelowanie niektórych elementów. Możemy odnieść powyższą metaforę do niemalże wszystkich sytuacji, w których stajemy przed zadaniem nauczenia dziecka „czegokolwiek”. Podobnie jest z nauką prawidłowego zachowania się przy stole. Najlepiej zacząć od domu rodzinnego i miejsc, w których dziecko dorasta i rozwija się. Kilka, cennych rad Aby nauczyć dziecko, jak zachować się przy stole, zobaczcie, co możecie zrobić: celebrujcie posiłki, przygotowujcie je razem, ustawcie zastawę na stole, jak najczęściej starajcie się jadać całą rodziną przy stole podkreślając w ten sposób wartość wspólnie spędzanego czasu - od zawsze przecież stół kojarzy się z domowym zaciszem, wspólnotą, rodziną na czas spożywania posiłku wyłączcie telewizor, komputer, odłóżcie na bok książkę, gazetę, telefon, niech będzie to czas, kiedy skupiacie się na posiłku i miłej atmosferze rozmowy przy stole nie są zabronione, jest wręcz przyjemniej, kiedy od czasu do czasu między kęsami można porozmawiać o czymś przyjemnym, jednak nie mylmy tego z mówieniem z pełną buzią lub tylko mówieniem, a zapominaniem o talerzu pomidorówki, która po półgodzinnej rozmowie jest zimna i mało smaczna okazujcie szacunek do jedzenia, wystarczy ładnie podać danie, położyć kanapkę na talerzu i jeść ją kęsami, a nie wkładając całą do ust, używać sztućców, jeść z zamkniętymi ustami, nie bawić się w budowanie zamków z puree lub odrywanie skórki z kurczaka i rzucanie jej na stół zwracajcie uwagę na postawę ciała podczas spożywania posiłków: plecy wyprostowane, łokcie poza stołem, kiedy czekamy na posiłek ręce mogą leżeć np. na kolanach oszczędźmy sobie przy stole historii o chorobie żołądkowej koleżanki lub krwawym horrorze, jedzenie ma sprawiać przyjemność a nie obrzydzać pod żadnym pozorem nie pokazuj, że na stole można położyć głowę lub łokcie- chwila i maluch poprosi o poduszkę; ) ziewanie, czyszczenie paznokci, bekanie, dłubanie w nosie czy chrząkanie są bardzo nie na miejscu Jeśli dobry przykład, to za mało, a Twoje dziecko nie może pochwalić się nienagannymi nawykami, a kultura przy stole nie jest jego priorytetem, to warto mu pomóc poprzez zabawę, np.: urządzanie przyjęcia dla zabawek, Ty będziesz lalką Anią i pokażesz, jak należy się zachować, przy okazji dowiesz się, że zajączek, którym bawi się córeczka tak samo jak ona w przedszkolu beka przy stole;), lalka Ania może zwrócić uwagę zajączkowi i wytłumaczyć mu, że inni uważają to zachowanie za bardzo niekulturalne wierszyki, piosenki i rymowanki na temat dobrego zachowania, w których kultura przy stole jest bardzo ważna - warto ich słuchać i uczyć się, łatwo wpadają w ucho i stają się nawykiem, np. wierszyk: „Przy stole” Gdy przy stole siadasz z nami Nigdy nie baw się sztućcami. Łokieć zabierz ze stolika I jedzenia nie dotykaj. Do łóżka zostaw ziewanie I w zębach dziury szukanie. Buzię zamknij gdy coś jesz Poproś, kiedy więcej chcesz. I pamiętaj w domu, w szkole Jak zachować się przy stole! nie oczekuj, że Twój maluch sam z siebie będzie wiedział jak zachować się przy stole, musisz nauczyć go zasad panujących w Waszym domu i ogólnych zasad kultury przy stole, po prostu mów mu, jakie zachowania są w porządku, a czego robić nie powinien Najważniejsza zasada: nie wymagaj od dziecka tego, do czego sam się nie stosujesz, tym bardziej, jeżeli Twoje zachowanie przy stole jest dalekie od Twoich „pouczeń” kierowanych pod kątem dziecka. Nieśmiertelny, dobry przykład rodzica - to podstawa sukcesu! Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki O zachowaniu się przy stole Uwaga! Tekst niniejszy w języku polskim został opublikowany w XV wieku. Stosowane słownictwo i ortografia pochodzą z tej epoki, prosimy nie nanosić poprawek niezgodnych ze źródłem! Gospodnie, da mi to wiedzieć, Bych mogł o tem czso powiedzieć, O chlebowem stole! Zgarnie na się wszytko pole, Czso w sto[do]le i w tobole, Czso le się na niwie zwięże, To wszytko na stole lęże. Przetoć stoł wieliki świeboda, Staje na nim piwo i woda, I k temu mięso i chleb, I wiele jinych potrzeb — Podług dostatka tego, Kto le może dostać czego. Z jutra wiesioł nikt nie będzie, Aliż gdy za stołem siędzie, Toż wszego myślenia zbędzie. A ma z pokojem sieść, A przy tem się ma najeść. A mnogi jidzie za stoł, Siędzie za nim jako woł, Jakoby w ziemię wetknął koł. Nie ma talerza karmieniu swemu, Eżby ji ukrojił drugiemu, A grabi się w misę przod, Iż mu miedźwno jako miod — Bogdaj mu zaległ usta wrzod! A je z mnogą twarzą cudną, A będzie mieć rękę brudną, Ana też ma k niemu rzecz obłudną. A pełną misę nadrobi Jako on, czso motyką robi. Sięga w misę prze drugiego, Szukaję kęsa lubego, Niedosto[j]en niczs dobrego. Ano wżdy widzą, gdzie czsny siedzi, Każdy ji sługa nawiedzi, Wszytko jego dobre sprawia, Lepsze misy przedeń stawia. Mnodzy na tem niczs nie dadzą, Siędzie, gdzie go nie posadzą; Chce się sam posadzić wyszej, Potem siędzie wielmi niżej. Mnogi jeszcze przed dźwirzmi będzie, Czso na jego miasto sędzie, An mu ma przez dzięki wstać — Lepiej by tego niechać. Jest mnogi ubogi pan, Czso będzie książętom znan I za dobrego wezwan. Ten ma z prawem wyszej sieść, Ma nań każdy włożyć cześć, Nie może być panic taki, Musi ji w tem poczcić wszelki; Bo czego wie doma chowany, To mu powie jeżdżały. U wody się poczyna cześć: Drzewiej niż gdy siędą jeść, Tedy [j]ą na ręce dają, Tu się więc starszy poznają, Przy tem się k stołu sadzają. Panny, na to się trzymajcie, Małe kęsy przed się krajcie. Ukrawaj często, a mało, A jedz, byleć się jedno chciało. Tako panna, jako pani Ma to wiedzieć, czso się gani; Lecz rycerz albo panosza Czci żeńską twarz — toć przysłusza. Czso masz na stole lepszego przed sobą, Czci ją, iżby chce sobie zachować, Będą ji wszytki miłować I kromie oczu dziękować. Boć jest korona czsna pani, Przepaść by mu, kto ją gani! Ot Matki Boże tę moc mają, Iż przeciw jim książęta wstają I wielką jim chwałę dają. Ja was chwalę, panny, panie. Iż przed wami niczs lepszego nie. Za to się ma każdy wziąć, Otłożywszy jedno swąć. Mnodzy za to niczs nie dbają, Iż jim o czci powiedają, Przy tem mnogiego ruszają: Kogo podle siebie ma, Tego z rzeczą nagaba, Nie chce dobrej mowy dbać, Ni je da drugiemu słuchać. Ktokoli czci żeńską twarz, Matko Boża, ji tym odarz: Przymi ji za sługę swego, Schowaj grzecha śmiertnego I też skończenia nagłego. Boć paniami stoji wiesiele, Jego jest na świecie wiele, I ot nich wszytkie dobroć mamy, Jedno na to sami dbajmy. I toć są źli, czso jim szkodzą, Bo nas ku wszej czci przywodzą. Kto nie wie, przecz by to było, Ja mu powiem, ać mu miło: Ktokoli czsną matkę ma, Z niej wszytkę cześć otrzyma, Prze nię mu nikt nie nagani, Tęć ma moc każda czsna pani. Przetoż je nam chwalić słusza, W kiem jeść koli dobra dusza. Przymicie to powiedanie Prze waszę cześć, panny, panie! Też, miły Gospodnie moj, Słota, grzeszny sługa Twoj, Prosi za to Twej Miłości, Udziel nam wszem swej radości! Amen. p • d • ePolska poezja świecka XV wiekupoezja obyczajowaO zachowaniu się przy stole • Wiersz o wybieraniu żonywiersze satyryczneSatyra na leniwych chłopów • Satyra na księży • Dworak szkoda... • Kolęda się z Allelują zwadziła...utwory okolicznościowe i polemicznePieśń husycka o królu Zygmuncie Luksemburczyku • Pieśń o Wiklefie • Wiersz o zabiciu Andrzeja Tęczyńskiegopoezja dydaktycznaRozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią • Skarga umierającego • Oto usta już zamkniona... • Pieśni Sandomierzaninapoezja miłosnaCantilena inhonesta • Ach, miłość, coś mi uczyniła.. • Ach, miły Boże, toć boli... • Miłuj, miła, miłuj wiernie... • Nigdym temu wierzyć nie chciał... • Dawnom zwiedził cudze strony... • W jedności, stałości serca mego...cyzjojany i wiersze mnemotechniczneCyzjojan płocki • Cyzjojan wrocławski • Cyzjojan kłobucki • Obiecado • Wiersz o miesiącach Tekst lub tłumaczenie polskie jest własnością publiczną (public domain), ponieważ prawa autorskie do niego wygasły (expired copyright). Informacje o pochodzeniu tekstu możesz znaleźć w dyskusji tego tekstu.

wiersz o zachowaniu się przy stole tekst